Correcte basishouding van Kamae in Aikido

In de bijna 19 jaar dat ik aikido beoefen heb ik van meerdere sensei’s verschillende stukjes geleerd van een goede houding. Hier breng ik voor jou alle puzzelstukjes bij elkaar in de hoop dat jij er niet jaren over hoeft te doen.

“De correcte houding is de natuurlijke houding”

Ik licht het onderwerp toe vanuit de volgende onderdelen:

  • Voetpositie
  • Balans centrum verdeling
  • Handen en arm positie
  • Rug-, Heup- en Schouderpositie
  • Hoofdpositie en het Gelaat
  • De Hersenen

Bonus

  • Stevig staan oefening
  • Musashi Miyamoto zijn 22 tips voor een correcte houding

Voetpositie

Laten we van onderaf beginnen. De voeten.

Als je een gradenboog op de grond zou leggen en de 0 recht voor jou ligt dan staat jouw voorste voet in een hoek op de lijn van ca 350 graden. Dus licht naar buiten gebogen maar niet veel verder omdat dit de knie beweging kan belemmeren vanuit zijn natuurlijke scharnierpunt.
In verschillende Aikido scholen worden hiervoor soms verschillende richtlijnen meegegeven. De één zegt dat de voorste voet op de 0 graden lijn moet staan en de andere uiterste zegt dat de voorste voet op de 320 graden lijn moet staan. Ik heb gemerkt dat de door mij beschreven positie het meest prettige, stabiele en de meeste bewegingsvrijheid geeft. Dit vind ik het belangrijkst, naast natuurlijk dat jealtijd een zo natuurlijk mogelijke houding moet aannemen vanuit hoe jouw specifieke lichaam is gebouwd.

De achterste voet staat in een hoek op de lijn van ca 45 graden.

De hakken van beide voeten staan hierbij op jouw centrum lijn. Maar doe dit niet te geforceerd want je hakken mogen best een paar cm aan beide zijdes van jouw centrum aanvalslijn staan.

De afstand tussen jouw voorste en achterste voet is ook belangrijk. Staan ze te dicht bij elkaar ben je makkelijk uit balans te brengen, staan ze te wijd uit elkaar dan ben je niet mobiel. Een handige toets oefening hiervoor is dat je in jouw kamae basis houding gaat staan en je zonder dat jouw achterste voet verplaatst je knie ontspannen laat zakken naar de grond. Als jouw knie precies tegen jouw voorste hak aan komt dan sta heb je de correcte afstand. Zit er ruimte tussen of raak je al eerder jouw voorste voet, dan moet je jouw afstand aanpassen. Doe deze oefening een paar keer door steeds twee stappen vooruit of achteruit te zetten en opnieuw te testen.

Balans centrum verdeling

Je balans centrum verdeling is ook belangrijk om een stevige maar ook niet vast te staan. Daarom is de verdeling van jouw balans cruciaal. Als jij niet stevig in balans staat kan jij ook de ander niet uit balans krijgen.

Bij de verdeling van jouw balans centrum heb je in basis te maken met 6 richtingen: Voor, Achter, Links, Rechts, Omhoog, Omlaag

Afhankelijk van de beweging en techniek beweegt dit natuurlijk mee, maar ik focus mij in deze blog op de stilstaande basis houding kamae.

60/40 of 50/50?

Voor de centrum verdeling over de benen worden er vaak twee verdelingen gebruikt: 60/40 of 50/50.

De 60/40 verdeling gebruik ik meestal en heeft in veel situaties mijn voorkeur. Wat betekent dat 60% van je lichaamsgewicht op je voorste voet rust en 40% op je achterste voet. De 50/50 verdeling heeft weer mijn voorkeur als er aanvallers van voren en achteren komen, zodat je makkelijk kan bewegen naar alle richtingen.

De 50/50 verdeling heeft ook mijn voorkeur om dezelfde redenen als je met een Jo of Bokken in kamae staat.

Waarom ik de 60/40 verdeling bij de basis kamae houding tijdens lege hand technieken aanhoud? Omdat we vaak te maken hebben met één of enkele aanvallers van voren, en als ze niet van voren komen, probeer je de aanvallers zo snel mogelijk voor je centrum te krijgen en te houden. Zie hierover mijn blog over Randori waarin ik uitleg waarom positie bepaling cruciaal is. In zo’n situatie benadruk je ook op deze manier extra met je lichaam je mentale focus. Plus kan je de aanval tegemoet treden/ontvangen en door een achterwaartse Torifune beweging makkelijk meenemen.

Deze 60/40 verdeling geldt ook voor de gewicht verdeling op je voeten om dezelfde redenen.

Een handige oefening voor de voet gewicht verdeling is wanneer je vanuit je kamae even op je tenen gaat staan en dan langzaam je hak, dus je hele (hara) centrum, naar beneden laat zakken tot je hak de grond net raakt. Dat is je basis verdeling op je voetzool qua voet balans verdeling. Je hele houding is er dus opgericht op de focus dat je aanvaller van voren komt, en dus ook jouw ’tegemoet komende intentie extensie’, en je snel wilt kunnen bewegen.

Hiermee heb je dan ook direct de ‘omhoog’ en ‘omlaag’ balans positie gevoeld en een positie gevonden waarin jij comfortabel en stabiel kan staan.

Handen en arm positie

De armen zijn met een ontspannen extensie licht gebogen en wijzen naar voren.
De handen staan niet rechtop maar op een natuurlijke wijze iets gebogen naar binnen toe.

Om heel eenvoudig de juiste afstand en positie te bepalen kan je de volgende simpele oefening doen: Ga zoals bij de roeibeweging Torifune (ook ‘Fune Kogi, Kogi Fune, Funa Kogi’ genoemd) je heupen naar voren en achteren bewegen waarbij je jouw schouders en armen ontspannen naast je lichaam laat hangen. Door de roei beweging gaan je armen vanzelf naar voren en naar achteren en als ze op je kamae hoogte zijn houdt je de beweging op. Nu heb je de juiste kamae houding.

Rug-, Heup- en Schouderpositie

De rug is altijd recht en rechtop.
De heupen zijn licht gekanteld door de navel iets in te trekken. Dit zorgt ook voor een betere geaardheid, dat je geaard staat.
De heupen staan zo dat de navel naar voren is gericht. Dus de bekken staan recht naar voren.
De schouders zijn ontspannen, naar achteren en laag. Dit laatste kan ik niet vaak genoeg benoemen omdat dit de uitvoering van de technieken zo veel makkelijker maakt en het reptielenbrein van de aanvaller niet wordt triggert weaardoor deze zijn aanval of beweging stopt.

Om tijdens het trainen te testen of de schouders (en armen) ontspannen zijn is de oefening dat je de vingers beweegt alsof je piano in de lucht speelt.

Hoofdpositie en het Gelaat

De hoofd en nek staan recht op. Het hoofd staat dus niet (licht) omhoog of omlaag.
De ogen hebben een ‘soft gaze’, wat betekent dat je niet iemand in de ogen aankijkt maar zo ontspannen kijkt dat je het hele lichaam waarneemt of je hele omgeving (zie ook mijn blog over ‘Zanshin‘ die hier ook over gaat) en staan je ogen stil in je hoofd.

Ik bedoel hiermee dat ze dus niet alle kanten op kijken terwijl je hoofd niet beweegt. Dit betekent dat wanneer je een kant op wilt kijken je hele lichaam, inclusief het hoofd die kant op beweegt.

De gelaatsuitdrukking is ontspannen en neutraal zodat de aanvaller niet kan lezen wat er in jou omgaat of wat je van plan bent te doen. Plus het roept op deze manier geen extra agressie op.

De Hersenen

Laat ik ook nog iets zeggen over je hersenen. Het belangrijkste is dat je deze in een zen achtige zanshin modus zet of door Erik Scherder ook wel ‘default mode’ genoemd.

Hersenen zijn volgens Erik Scherder hoogleraar neuropsychologie en verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (VU) altijd in beweging. Hij vertelde recent dat je brein / hersenen helemaal niet stil kunnen staan. Dit hoorde ik hem zeggen toen hij een groep mensen adviseerde om regelmatig even uit het raam naar buiten te staren omdat dan jouw hersenen in een ‘default mode’ komen en jouw onderbewustzijn ruimte krijgt om sneller, of beter gezegd, ongehinderd te kunnen werken.

Deze zelfde ‘default mode’ moet je ook proberen te krijgen wanneer je aan het trainen bent. Mij helpt daarbij de eerder genoemde ‘soft gaze‘ houding.

Belangrijk voor je hele houding

Move like water, stand like a rock

Lewis Bernaldo de Quiros

Wat ik het belangrijkste vindt om te onthouden is dat je altijd zo (stevig) moet staan dat je niet eerst je gewrichten moet ‘unlocken’ maar dat je vanuit een ontspannen paraatheid snel kan reageren en bewegen.

Stevig staan oefening 

Een leuke oefening met een partner om te testen of je ook een stevige houding hebt is dat jij klaar staat in de kamae houding en iemand steeds iets harder tegen jouw schouders aan begint te drukken. Probeer jouw kamae houding ontspannen instant te houden en compenseer niet door terug te drukken. Want dan ‘breekt’ jouw kamae houding. Voel dat je geaard staat, alsof wortels uit je voeten de grond in groeien en laat de aanvaller zijn energie naar beneden stromen via jouw schouders, heupen en je achterste voet.

Veel plezier gewenst met deze makkelijke en leuke oefening!

Musashi Miyamoto zijn 22 tips voor een correcte houding

Our ordinary posture should be the same as the posture in fight and our fighting posture should be the same as our ordinary posture

-Miyamoto Musashi (宮本 武蔵) (1584-1645) –

In mijn voorbereidingen voor deze blog kwam ik deze 22 dingen tegen in het “Book of Five Rings” die volgens Musashi Miyamoto nodig zijn voor een correcte houding. De punten herhalen deels in andere woorden wat ik hierboven al heb beschreven of vullen dit aan.

  1. Do not look down (keep your face up)
  2. Do not tilt your head up
  3. Do not tilt your head to a side
  4. Do not have your head crooked
  5. Do not move your eyes around
  6. Do not have wrinkles on your forehead
  7. Have wrinkles between the eyebrows
  8. Do not move your eyeballs
  9. Do not blink
  10. Keep your eyes narrower (than usual)
  11. Keep your face calm
  12. Keep your nose straight
  13. Have your chin slightly forward
  14. Keep the back of the neck straight
  15. Stabilize the neck by tightening the neck muscles
  16. Keep your body well-balanced
  17. Keep your shoulders down
  18. Keep the back straight
  19. Do not stick out your butt
  20. Keep the knees to the toes active
  21. Do not bend your lower back
  22. Keep the lower abdominals tight as pushing your tummy against the belt or obi (tighten a wedge)”

Ps. Nummer 11 “Keep your nose straight” is wel een grappige.
Dit is namelijk een letterlijke vertaling vanuit de op dit punt wat vagere Japanse taalgebruik. De één vertaald dat gedeelte als “Hou je gezicht mooi” en het andere zegt “Hou je gezicht kalm”. Ik vindt deze laatste het best passend.

Dus aangezien je het gezicht kalm moet houden, betekent “Keep your nose straight” dat je geen gezichtsuitdrukkingen mag maken. Als je je gezicht een beetje beweegt, kun je dat immers zien doordat je neus dan ook beweegt. Dus lees nummer 11 als:

“Hou je gezicht kalm en je neus recht”

Conclusie

Bij een correcte basishouding gaat het dus letterlijk om de juiste fysieke en mentale houding.

Let dus op:

  • Voetpositie
  • Balans centrum verdeling
  • Handen en arm positie
  • Rug-, Heup- en Schouderpositie
  • Hoofdpositie en het Gelaat
  • De staat van je Hersenen (mental mindset)

En om deze blog af te sluiten wil ik je zeggen dat ik het fijn vindt dat jij de tijd hebt genomen om deze blog te lezen. Ik ben ook benieuwd naar jouw visie op dit onderwerp. Is jouw ervaring of begrip anders dan de mijne? Of ben ik nog iets belangrijks vergeten te vermelden? Jouw ideeën en visie vind ik waardevol omdat het mij ook weer aan het denken zal zetten.

Mindmap van Aikido technieken

Aikido Mindmap technieken Furi Suku Ryu

Recent zat ik met een vriend en aikido leerling te praten over de onduidelijkheid die beginners (en ook nog veel gevorderden) hebben over hoe alle technieken binnen aikido samenhangen. Zo had hij nog niet eerder begrepen dat er voor sommige technieken meerdere ‘uitvoeringsvormen’ (vorm 1, 2, 3) hebben, tot dat hij het hoorde bij het laatste examen van iemand anders.

Al pratende vertelde hij dat vanuit zijn judo achtergrond hij gewend was een duidelijke structuur te hebben van waaruit getraind wordt. Daar hebben ze, volgens zijn zeggen, al een goed uitgekauwde structuur met clustering van categorieën. Namelijk: Beenworpen, Schouderworpen, Heupworpen, Armworpen, Offerworpen, Houdgrepen, Armklemmen, en Verwurgingen

Daarop door pratend kwamen we tot de conclusie dat Aikido daar misschien te complex voor in elkaar zit, omdat je naast de technieken ook verschillende aanvalsvormen hebt waarbij weer aanpassingen in de uitvoering van een techniek horen om de techniek goed uit te kunnen voeren.

Dit gesprek doet mij weer denken aan wat aikido oprichter O-Sensei Morihei Ueshiba ooit eens gezegd schijnt te hebben:

“Er zijn ongeveer 3.000 basistechnieken en elk van hen heeft 16 variaties … dus er zijn een paar tienduizenden. En afhankelijk van de situatie creëer je nieuwe.”

Maar ik begrijp zijn onduidelijkheid en vraag want pas als je het niveau van 1e Dan/ Shodan hebt begin je pas de verbanden te zien tussen de technieken onderling en de basis bewegingen. Dit komt volgens mij omdat je dan het hele pallet aan technieken al vaak hebt geoefend en daardoor de basis begint te beheersen en dus begint te overzien.

Ter illustratie laat ik dan vaak een eenvoudig voorbeeld zien, namelijk dat shomen ikkyo eigenlijk hetzelfde is als aihanmi katate dori ikkyo. Want alleen de hoogte waar je het contact maakt met de aanval van Uke is hier verschillend de rest van bewegingen is hetzelfde.

Waarom een Mindmap

Wij, Furi Suku Ryu, hebben op dit moment alleen ons A4 exameneisen lijstje waarop je kan zien welke technieken en bewegingen je moet kennen voor elk kyu examen. Wat handig is in de voorbereiding op een volgend examen, dat is immers het doel van dat A4 overzicht. Maar het geeft geen inzicht in hoe technieken bij elkaar horen, dus wat daarin de logische samenhang is.

Vroeger hadden wij zelfs een zeer uitgebreide examen eisen syllabus, maar ook die was vanuit dit oogpunt erg onoverzichtelijk.

Geinspireerd door dit gesprek ben ik die avond er direct voor gaan zitten en heb ik een aanzet gemaakt om alle technieken e.d. te clusteren en in een gestructureerde Mindmap te zetten. Voor ik daaraan begon heb ik eerst nog even gegoogeld of er zoiets niet al ergens is op de wereld. Dat zou mij immers tijd kunnen hebben gescheeld en fouten kunnen hebben voorkomen. Maar helaas kon ik geen enkele Mindmap vinden bij andere Aikido dojo verenigingen. Iedereen werkt dus (nog) met de oude vertrouwde examenlijstjes methode.

Omdat het doel van deze Mindmap is om inzicht te geven in hoe technieken bij elkaar horen heb ik ze geclusterd in drie categorieën:

  1. Zaidan: Fundament in het japans. Waarin alle basis pasjes en bewegingen zijn ondergebracht zoals de Ashi sabaki, Tais Sabaki, Shikko, Kaiten ukemi’s, en Choku to ukemi’s.
  2. Taijutsu: Wat lege hand technieken betekent. Hier staan alle Immobilisatie technieken en alle Werp technieken. Zoals Ikkyo, Nikyo etc. en Shiho nage, Irimi nage etc.
  3. Bukiwaza: Wat Wapen technieken betekent. Hier staan alle Solo Kata oefeningen met de Jo en de Bokken, zoals de Jo suburi en Ken suburi. En de Duo Kata oefeningen met de Jo en de Bokken zoals de Kumi jo, Jo Waza, Kumi tachi etc.

Mindmap Conclusie

Hieronder vindt je mijn uitwerking tot nu toe, want het is nog work in progress.
In het gebruik van dit overzicht tijdens onze lessen en lesplannen komen misschien nog wel meer verbeterpuntjes naar voren die ik dan zal verwerken in deze Mindmap om hem verder te verbeteren. Wil je dus de meest recente versie, stuur mij dan een berichtje. Maar vindt je deze versie al prima, dan kan je hem hieronder downloaden.

Maar wat fijn dat jij de tijd hebt genomen om deze blog te lezen. Herken jij deze onduidelijkheid, of heb je nog tips om de Mindmap nog beter te maken vertel het mij dan. Ik ben namelijk benieuwd naar jouw visie op dit onderwerp. Zie jij het ook zo of heb jij een hele andere ervaring? Jouw ideeën en visie vind ik waardevol omdat het mij ook weer aan het denken zal zetten.

Mis nooit een Aikido Blog
Loading
Geen reacties om te tonen.