In de bijna 19 jaar dat ik aikido beoefen heb ik van meerdere sensei’s verschillende stukjes geleerd van een goede houding. Hier breng ik voor jou alle puzzelstukjes bij elkaar in de hoop dat jij er niet jaren over hoeft te doen.
“De correcte houding is de natuurlijke houding”
Ik licht het onderwerp toe vanuit de volgende onderdelen:
- Voetpositie
- Balans centrum verdeling
- Handen en arm positie
- Rug-, Heup- en Schouderpositie
- Hoofdpositie en het Gelaat
- De Hersenen
Bonus
- Stevig staan oefening
- Musashi Miyamoto zijn 22 tips voor een correcte houding
Voetpositie
Laten we van onderaf beginnen. De voeten.
Als je een gradenboog op de grond zou leggen en de 0 recht voor jou ligt dan staat jouw voorste voet in een hoek op de lijn van ca 350 graden. Dus licht naar buiten gebogen maar niet veel verder omdat dit de knie beweging kan belemmeren vanuit zijn natuurlijke scharnierpunt.
In verschillende Aikido scholen worden hiervoor soms verschillende richtlijnen meegegeven. De één zegt dat de voorste voet op de 0 graden lijn moet staan en de andere uiterste zegt dat de voorste voet op de 320 graden lijn moet staan. Ik heb gemerkt dat de door mij beschreven positie het meest prettige, stabiele en de meeste bewegingsvrijheid geeft. Dit vind ik het belangrijkst, naast natuurlijk dat jealtijd een zo natuurlijk mogelijke houding moet aannemen vanuit hoe jouw specifieke lichaam is gebouwd.
De achterste voet staat in een hoek op de lijn van ca 45 graden.
De hakken van beide voeten staan hierbij op jouw centrum lijn. Maar doe dit niet te geforceerd want je hakken mogen best een paar cm aan beide zijdes van jouw centrum aanvalslijn staan.
De afstand tussen jouw voorste en achterste voet is ook belangrijk. Staan ze te dicht bij elkaar ben je makkelijk uit balans te brengen, staan ze te wijd uit elkaar dan ben je niet mobiel. Een handige toets oefening hiervoor is dat je in jouw kamae basis houding gaat staan en je zonder dat jouw achterste voet verplaatst je knie ontspannen laat zakken naar de grond. Als jouw knie precies tegen jouw voorste hak aan komt dan sta heb je de correcte afstand. Zit er ruimte tussen of raak je al eerder jouw voorste voet, dan moet je jouw afstand aanpassen. Doe deze oefening een paar keer door steeds twee stappen vooruit of achteruit te zetten en opnieuw te testen.
Balans centrum verdeling
Je balans centrum verdeling is ook belangrijk om een stevige maar ook niet vast te staan. Daarom is de verdeling van jouw balans cruciaal. Als jij niet stevig in balans staat kan jij ook de ander niet uit balans krijgen.
Bij de verdeling van jouw balans centrum heb je in basis te maken met 6 richtingen: Voor, Achter, Links, Rechts, Omhoog, Omlaag
Afhankelijk van de beweging en techniek beweegt dit natuurlijk mee, maar ik focus mij in deze blog op de stilstaande basis houding kamae.
60/40 of 50/50?
Voor de centrum verdeling over de benen worden er vaak twee verdelingen gebruikt: 60/40 of 50/50.
De 60/40 verdeling gebruik ik meestal en heeft in veel situaties mijn voorkeur. Wat betekent dat 60% van je lichaamsgewicht op je voorste voet rust en 40% op je achterste voet. De 50/50 verdeling heeft weer mijn voorkeur als er aanvallers van voren en achteren komen, zodat je makkelijk kan bewegen naar alle richtingen.
De 50/50 verdeling heeft ook mijn voorkeur om dezelfde redenen als je met een Jo of Bokken in kamae staat.
Waarom ik de 60/40 verdeling bij de basis kamae houding tijdens lege hand technieken aanhoud? Omdat we vaak te maken hebben met één of enkele aanvallers van voren, en als ze niet van voren komen, probeer je de aanvallers zo snel mogelijk voor je centrum te krijgen en te houden. Zie hierover mijn blog over Randori waarin ik uitleg waarom positie bepaling cruciaal is. In zo’n situatie benadruk je ook op deze manier extra met je lichaam je mentale focus. Plus kan je de aanval tegemoet treden/ontvangen en door een achterwaartse Torifune beweging makkelijk meenemen.
Deze 60/40 verdeling geldt ook voor de gewicht verdeling op je voeten om dezelfde redenen.
Een handige oefening voor de voet gewicht verdeling is wanneer je vanuit je kamae even op je tenen gaat staan en dan langzaam je hak, dus je hele (hara) centrum, naar beneden laat zakken tot je hak de grond net raakt. Dat is je basis verdeling op je voetzool qua voet balans verdeling. Je hele houding is er dus opgericht op de focus dat je aanvaller van voren komt, en dus ook jouw ’tegemoet komende intentie extensie’, en je snel wilt kunnen bewegen.
Hiermee heb je dan ook direct de ‘omhoog’ en ‘omlaag’ balans positie gevoeld en een positie gevonden waarin jij comfortabel en stabiel kan staan.
Handen en arm positie
De armen zijn met een ontspannen extensie licht gebogen en wijzen naar voren.
De handen staan niet rechtop maar op een natuurlijke wijze iets gebogen naar binnen toe.
Om heel eenvoudig de juiste afstand en positie te bepalen kan je de volgende simpele oefening doen: Ga zoals bij de roeibeweging Torifune (ook ‘Fune Kogi, Kogi Fune, Funa Kogi’ genoemd) je heupen naar voren en achteren bewegen waarbij je jouw schouders en armen ontspannen naast je lichaam laat hangen. Door de roei beweging gaan je armen vanzelf naar voren en naar achteren en als ze op je kamae hoogte zijn houdt je de beweging op. Nu heb je de juiste kamae houding.
Rug-, Heup- en Schouderpositie
De rug is altijd recht en rechtop.
De heupen zijn licht gekanteld door de navel iets in te trekken. Dit zorgt ook voor een betere geaardheid, dat je geaard staat.
De heupen staan zo dat de navel naar voren is gericht. Dus de bekken staan recht naar voren.
De schouders zijn ontspannen, naar achteren en laag. Dit laatste kan ik niet vaak genoeg benoemen omdat dit de uitvoering van de technieken zo veel makkelijker maakt en het reptielenbrein van de aanvaller niet wordt triggert weaardoor deze zijn aanval of beweging stopt.
Om tijdens het trainen te testen of de schouders (en armen) ontspannen zijn is de oefening dat je de vingers beweegt alsof je piano in de lucht speelt.
Hoofdpositie en het Gelaat
De hoofd en nek staan recht op. Het hoofd staat dus niet (licht) omhoog of omlaag.
De ogen hebben een ‘soft gaze’, wat betekent dat je niet iemand in de ogen aankijkt maar zo ontspannen kijkt dat je het hele lichaam waarneemt of je hele omgeving (zie ook mijn blog over ‘Zanshin‘ die hier ook over gaat) en staan je ogen stil in je hoofd.
Ik bedoel hiermee dat ze dus niet alle kanten op kijken terwijl je hoofd niet beweegt. Dit betekent dat wanneer je een kant op wilt kijken je hele lichaam, inclusief het hoofd die kant op beweegt.
De gelaatsuitdrukking is ontspannen en neutraal zodat de aanvaller niet kan lezen wat er in jou omgaat of wat je van plan bent te doen. Plus het roept op deze manier geen extra agressie op.
De Hersenen
Laat ik ook nog iets zeggen over je hersenen. Het belangrijkste is dat je deze in een zen achtige zanshin modus zet of door Erik Scherder ook wel ‘default mode’ genoemd.
Hersenen zijn volgens Erik Scherder hoogleraar neuropsychologie en verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (VU) altijd in beweging. Hij vertelde recent dat je brein / hersenen helemaal niet stil kunnen staan. Dit hoorde ik hem zeggen toen hij een groep mensen adviseerde om regelmatig even uit het raam naar buiten te staren omdat dan jouw hersenen in een ‘default mode’ komen en jouw onderbewustzijn ruimte krijgt om sneller, of beter gezegd, ongehinderd te kunnen werken.
Deze zelfde ‘default mode’ moet je ook proberen te krijgen wanneer je aan het trainen bent. Mij helpt daarbij de eerder genoemde ‘soft gaze‘ houding.
Belangrijk voor je hele houding
Move like water, stand like a rock
Lewis Bernaldo de Quiros
Wat ik het belangrijkste vindt om te onthouden is dat je altijd zo (stevig) moet staan dat je niet eerst je gewrichten moet ‘unlocken’ maar dat je vanuit een ontspannen paraatheid snel kan reageren en bewegen.
Stevig staan oefening
Een leuke oefening met een partner om te testen of je ook een stevige houding hebt is dat jij klaar staat in de kamae houding en iemand steeds iets harder tegen jouw schouders aan begint te drukken. Probeer jouw kamae houding ontspannen instant te houden en compenseer niet door terug te drukken. Want dan ‘breekt’ jouw kamae houding. Voel dat je geaard staat, alsof wortels uit je voeten de grond in groeien en laat de aanvaller zijn energie naar beneden stromen via jouw schouders, heupen en je achterste voet.
Veel plezier gewenst met deze makkelijke en leuke oefening!
Musashi Miyamoto zijn 22 tips voor een correcte houding
“Our ordinary posture should be the same as the posture in fight and our fighting posture should be the same as our ordinary posture“
-Miyamoto Musashi (宮本 武蔵) (1584-1645) –
In mijn voorbereidingen voor deze blog kwam ik deze 22 dingen tegen in het “Book of Five Rings” die volgens Musashi Miyamoto nodig zijn voor een correcte houding. De punten herhalen deels in andere woorden wat ik hierboven al heb beschreven of vullen dit aan.
- Do not look down (keep your face up)
- Do not tilt your head up
- Do not tilt your head to a side
- Do not have your head crooked
- Do not move your eyes around
- Do not have wrinkles on your forehead
- Have wrinkles between the eyebrows
- Do not move your eyeballs
- Do not blink
- Keep your eyes narrower (than usual)
- Keep your face calm
- Keep your nose straight
- Have your chin slightly forward
- Keep the back of the neck straight
- Stabilize the neck by tightening the neck muscles
- Keep your body well-balanced
- Keep your shoulders down
- Keep the back straight
- Do not stick out your butt
- Keep the knees to the toes active
- Do not bend your lower back
- Keep the lower abdominals tight as pushing your tummy against the belt or obi (tighten a wedge)”
Ps. Nummer 11 “Keep your nose straight” is wel een grappige.
Dit is namelijk een letterlijke vertaling vanuit de op dit punt wat vagere Japanse taalgebruik. De één vertaald dat gedeelte als “Hou je gezicht mooi” en het andere zegt “Hou je gezicht kalm”. Ik vindt deze laatste het best passend.
Dus aangezien je het gezicht kalm moet houden, betekent “Keep your nose straight” dat je geen gezichtsuitdrukkingen mag maken. Als je je gezicht een beetje beweegt, kun je dat immers zien doordat je neus dan ook beweegt. Dus lees nummer 11 als:
“Hou je gezicht kalm en je neus recht”
Conclusie
Bij een correcte basishouding gaat het dus letterlijk om de juiste fysieke en mentale houding.
Let dus op:
- Voetpositie
- Balans centrum verdeling
- Handen en arm positie
- Rug-, Heup- en Schouderpositie
- Hoofdpositie en het Gelaat
- De staat van je Hersenen (mental mindset)
En om deze blog af te sluiten wil ik je zeggen dat ik het fijn vindt dat jij de tijd hebt genomen om deze blog te lezen. Ik ben ook benieuwd naar jouw visie op dit onderwerp. Is jouw ervaring of begrip anders dan de mijne? Of ben ik nog iets belangrijks vergeten te vermelden? Jouw ideeën en visie vind ik waardevol omdat het mij ook weer aan het denken zal zetten.
